ANONİM ŞİRKET KAVRAMI VE KURULUŞ PROSEDÜRLERİ

ANONİM ŞİRKET KAVRAMI VE KURULUŞ PROSEDÜRLERİ

Türk hukukunda sermaye şirketleri, anonim ve limited şirket olmak üzere iki çeşittir. Bu nedenle Türkiye’de ticari faaliyette bulunmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, faaliyetlerini anonim veya limited şirket kurarak gerçekleştirmektedir.

Anonim Şirketler, Türk Ticaret Kanunu uyarınca (i) sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, (ii) borçlarından dolayı yalnız malvarlığı ile sorumlu olan, (iii) pay sahiplerinin yalnızca taahhüt ettikleri sermayeyi ödemekle yükümlü olduğu,(iv) her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilen tüzel kişiliği haiz sermaye şirketleridir.

Anonim Şirketlerin Limited Şirketlerden Farkı

Türk Ticaret Kanunu uyarınca Anonim Şirketler minimum 50.000 TL sermaye ile kurulabilirken, limited şirketlerde minimum sermaye miktarı 10.000 TL olarak düzenlenmiştir. Anonim şirketler, genel olarak daha güçlü sermaye yapısına ve daha kurumsal şirketlere uygun şirket tipidir. Anonim şirket hisselerinin devri, limited şirketlere göre daha kolay ve masrafsızdır. Yine bazı vergisel konular bakımından anonim şirketler, limited şirketlere kıyasla daha avantajlıdır. Son olarak, vergi ve sosyal güvenlik gibi kamusal karakterli borçlar için hissedarların ve şirket yöneticilerinin yükümlülükleri, limited şirketlerde daha ağırdır.

Anonim şirketlerin kuruluşu daha masraflı, minimum sermaye miktarı daha yüksek olmasına rağmen; hem hisse devirlerinin daha kolay, pratik, masrafsız ve vergisiz oluşu; hem de yönetimde iyi bir görev dağılımı yapıldığı takdirde vergi ve sosyal güvenlik gibi kamusal borçlardan büyük ölçüde kurtulma olanağı sunduğundan, anonim şirketler ticaret hayatında daha çok tercih edilmektedir.

Anonim şirketler ile limited şirketlerin farklılıklarının daha detaylı incelemesini okumak için şu linke tıklayabilirsiniz:

Anonim Şirketin Kurucuları/Hissedarları

Anonim şirket kurucuları/hissedarları, kuruluş için sermaye taahhüdünde bulunan ve sadece bu sermaye taahhüdü ile sınırlı sorumlu olan kişilerdir. Türk Hukukuna göre, yabancı gerçek ve tüzel kişiler de Türkiye’de anonim şirket kurabilir veya önceden kurulan anonim şirketlere hissedar olabilir. Anonim şirketin kurulabilmesi için tek bir hissedarın varlığı ve sermaye taahhüdü yeterlidir.

Anonim Şirketin Sermayesi

Türk Ticaret Kanunu uyarınca Anonim şirketler en az 50.000 TL sermaye ile kurulabilir. Bu sermaye nakdi olarak taahhüt edilebileceği gibi ayni (taşınmaz, motorlu taşıt, ruhsat vb. nakit para dışı fakat nakit para ile ölçülebilen malvarlığı unsurları) olarak da taahhüt edilebilir. Şirket sermayesinin ¼’ü şirket kurulmadan önce, geri kalan sermaye tutarı ise tescilden izleten 24 ay içerisinde ödenmelidir. Yani bu bağlamda sadece 12.500 TL sermaye ödemesi yapılarak anonim şirket kurmak mümkündür.

Anonim Şirketin Yönetim Kurulu

Anonim şirket, en az bir kişiden yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. İlk yönetim kurulu, esas sözleşme ile belirlenir, daha sonra ise yönetim kurulu, genel kurul tarafından seçilerek görevlendirilir. Yönetim kurulunun görev süresi en fazla 3 yıl olup, eğer esas sözleşmede aksine bir hüküm yoksa aynı kişiler tekrar seçilebilir.

ANONİM ŞİRKETİN KURULUŞ AŞAMALARI

1. Esas Sözleşmenin Hazırlanması

Şirket kuruluşu için başvurudan önce, şirketin esas sözleşmesinin hazırlanması gerekmektedir. Türk Ticaret Kanunu’nun 339. maddesi uyarınca bir anonim şirket esas sözleşmesinde bulunması gereken zorunlu unsurlar şunlardır:

(i) şirketin ticaret unvanı,

(ii) şirketin merkezinin bulunacağı adres,

(iii) esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu,

(iv) şirketin sermayesi, sermayenin kaç paya ayrıldığı ve bunların itibari değeri,

(v) şirketin sermayesinin ne kadar süre içerisinde ödenecek olduğu,

(vi) şirket pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacağı, (eğer varsa) belirli paylara tanınan imtiyazlar, (eğer varsa) pay devir kısıtlamaları,

(vii) paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar; bunların değerleri; bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınması söz konusu olduğu takdirde, bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, (eğer varsa) şirketin kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı,

(viii) şirket pay sahipleri ve bunların sermaye oranları, yönetim kurulu üye sayısı, görev süresi ve ilk yönetim kurulu ve bu kişilerin görev süresi, şirketi temsil ve şirket adına imza yetkisine sahip olacak yönetim kurulu üyeleri[1],

(ix) şirket genel kurulu, pay sahiplerinin oy hakları, oyların ne şekilde kullanılacağı

(x) şirketin hesap dönemi, şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı.

2. Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) Başvurusu

Anonim şirket esas sözleşmesi hazırlandıktan sonra, esas sözleşme Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) üzerinden şirket merkezinin bulunacağı il veya ilçedeki ticaret sicil müdürlüğüne kanuna uygunluk denetiminin yapılması için gönderilir.

3. Şirket Esas Sözleşmesinin İmzalanması

Şirket merkezinin bulunacağı il veya ilçedeki ticaret sicil müdürlüğünün sözleşmeyi onaylamasının sonrasında kurucu pay sahiplerinin şirket esas sözleşmesini imzalaması gerekmektedir. İşbu imza işleminin ya şirket merkezinin bulunacağı il veya ilçedeki ticaret sicil müdürlüğü önünde veyahut herhangi bir noter önünde yapılması, sözleşmeyi imzalayan kişilerin kimlik ve imzalarının yetkili memur tarafından onaylanması gerekmektedir.

Anonim şirket kuruluşu işlemi, vekaletname ile yetkilendirilmiş bir kişi tarafından da yapılabilir. Bu durumda kurucu pay sahibi veya sahiplerinin imza için ticaret sicil müdürlüğü veya notere gitmesi gerekmeyecek, tüm işlemler yetkili vekil tarafından yapılabilecektir.[2]

4. Kuruluşu İzne Tabi Olan Şirketler İçin İzin Alınması

Türk Ticaret Kanunu’nun 333. maddesi uyarınca, devletçe faaliyet konusu ve niteliği gereği önem arz ettiği değerlendirilen bazı anonim şirketlerin kuruluşunun izne bağlanabileceği belirtilmiştir.

Bu hüküm uyarınca stratejik önem arz ettiği kabul edilen (i) bankalar, (ii) finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, (iii) tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri, (iv) varlık yönetim şirketleri, (v) sigorta şirketleri, (vi) anonim şirket şeklinde kurulan holdingler, (vii) döviz büfesi işleten şirketler, (viii) umumi mağazacılıkla uğraşan şirketler, (ix) tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, (x) ürün ihtisas borsası şirketleri, (xi) bağımsız denetim faaliyeti yapan şirketler, (xii) gözetim şirketleri, (xiii) teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri, (xiv) Sermaye Piyasası Kanununa tabi şirketler ve (xv) serbest bölge kurucusu ve işleticisi şirketlerin kuruluşları Ticaret Bakanlığı’nın iznine tabidir. Bunlar dışındaki şirketlerin kuruluşu herhangi bir izne tabi değildir.

Kuruluşu izne tabi olan şirketler için, esas sözleşmenin noter veya ticaret sicil müdürlüğü nezdinde imzalanmasından sonra, Ticaret Bakanlığı’nın başvuru için gerekli gördüğü belgelerle birlikte yazılı olarak bakanlığa başvurulması ve kuruluş izin yazısının alınması gerekir. Genellikle başvuru sonrası Ticaret Bakanlığı’nın izin yazısı 15 gün içerisinde gelmektedir.

Türk hukukunda kuruluş için bazı merciilerden ek olarak özel izin gereken şirketler de bulunmaktadır. Örneğin bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketlerinin kuruluşu ek olarak BDDK’nın iznine tabi olup bu şirketlerin ilgili mevzuattaki diğer gereklilikleri sağlaması ve sermayelerinin ilgili faaliyeti düzenleyen mevzuata uygun olması gerekmektedir. Kuruluşu bu şekilde ek izne tabi olan şirketlerin ilgili kurumlardan da izin alması gereklidir.

5. Taahhüt Edilen Şirket Sermayesinin Bankaya Yatırılması

Anonim şirketlerde, nakden taahhüt edilen sermayenin tescilden önce ödenmesi gereken miktarının, tescilden önce şirket adına açılmış bir banka hesabına sermaye ödemesi olarak yatırılması gereklidir. Bu bağlamda eğer esas sözleşmede, şirket sermayesinin ¼’ünün tescilden önce, geri kalanının şirket tescilini takip eden 24 ay içerisinde ödenmesi düzenlenmişse:

(i) kurucu tarafından şirket adına bankada özel (bloke) bir hesap açtırılır ve sermayenin nakden edilen ¼’ü bu hesaba yatırılır,

(ii) İlgili banka tarafından hesaba bloke koyulur ve ilgili ticaret sicil müdürlüğüne hitaben bir mektup düzenlenerek sermaye ödemesinin yapıldığı, hesabın blokede olduğu belirtilir. Bu mektup kurucu pay sahipleri tarafından şirket merkezinin bulunacağı il veya ilçedeki ticaret sicil müdürlüğüne götürülür.

6. Tescil İçin Gerekli Harç ve Masrafların Yatırılması

Anonim şirket kuruluşunda, sermayenin % 0,04’üne tekabül eden harç, Rekabet Kurumu adına ticaret sicili veznesine yatırılır. Buna ek olarak, tescil harcı ve esas sözleşmenin ve tescilin Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilmesi için gerekli ücret, defter tasdik ücreti de yine ticaret sicili veznesine yatırılır ve ödemeye ilişkin makbuz, başvuru belgeleri ile beraber sunulur.

7. Tescil İçin Başvuru

Yukarıdaki işlem adımlarının tamamlanmasına müteakip, başta imzalı şirket esas sözleşmeleri, eğer kuruluşu izne tabi anonim şirket varsa buna ilişkin Ticaret Bakanlığı veya gerekli diğer makamlardan alınan izin, anonim şirket kuruluş bildirim formu, ticaret odasına kayıt beyannamesi, sermaye asgari ödemesinin banka hesabına yatırıldığı ve ilgili hesaba bloke konulduğunu gösteren banka mektubu, tescil için gerekli harç ve masrafların yatırıldığını gösteren makbuzlar ve ilgili ticaret sicil müdürlüğü tarafından ek olarak istenen belgelerle beraber tescil başvurusu yapılır.

8. Anonim Şirketin Ticaret Siciline Tescili

Kurulması istenen anonim şirket; yukarıda açıklanan koşulların yerine getirilmesi sonucunda, şirketin merkezinin bulunduğu ticaret sicil müdürlüğü tarafından tescil edilir. Anonim şirket, tescil ile birlikte tüzel kişilik kazanır.

Bu tescili takiben verilen ticaret sicil tasdiknamesinin bankaya sunulması ile beraber, bankada açılan sermaye hesabı üzerindeki bloke kaldırılır ve ilgili tutarlar şirket tarafından kullanılabilir.

Eğer kurulan anonim şirket, yabancı sermayeli bir anonim şirket ise, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu uyarınca şirket esas sermayesi için yapılan ödemelerin, ödeme tarihinden itibaren 1 ay içinde Yabancı Yatırımlar Genel Müdürlüğü’ne bildirimi yapılmalıdır.

9. Vergi Dairesine Başvuru ve Vergi Açılışı

Şirketin ticaret siciline tescilini takiben, şirket merkezinin bağlı bulunduğu vergi dairesine başvuru yapılarak; kuruluş belgeleri, şirket merkezinin bulunduğu yere ait tapu/kira sözleşmesi gibi belgeler, kurucu/pay sahipleri/yönetim kurulu ile ilgili talep edilen bilgi ve belgeler teslim edilir. Bunu takiben Türk hukukunda vergi yoklaması adı verilen, vergi dairesi memurlarınca şirket merkezinin bulunduğu yere ziyaret için bir randevu tarihi verilir. Şirket merkezi, ilgili randevu tarihinde vergi memurlarınca usulen ziyaret edilir, vergi yoklama formu doldurulur ve vergi açılışı tamamlanmış olur.

10. İmza Sirküleri Düzenlenmesi

Türk hukukunda bir gereklilik olarak; anonim şirketin imzaya yetkili temsilcilerini, bu temsilcilerin yetkilerinin sınırlarını ve onlara ait olan imza örneklerini listeleyen imza sirkülerlerinin noterlik veya şirket merkezinin bulunduğu il veya ilçedeki ticaret sicil müdürlüğü tarafından düzenlenir ve şirket ile ilgili olarak ticaret sicil müdürlüğünün arşivlerinde dosyalanır.

Bu konuda hukuki desteğe ihtiyaç duymanız halinde lütfen aşağıdaki iletişim adreslerinden bizimle iletişime geçiniz.

Av. Bora KARAMAN

Bosphorus Legal Partners

bora.karaman@bosphoruspartners.com

Tel: +90 (212) 230 15 00


[1] Şirket pay sahipleri/yönetim kurulu üyeleri arasında yabancı ülke vatandaşı bulunuyor ise, bunların vergi dairesinden potansiyel vergi numarası alması ve bu potansiyel vergi numaralarının şirket esas sözleşmesinde yazılması gerekmektedir.

[2] Vekaletname eğer Türkiye’de düzenleniyor ise, noterde düzenlenecektir. Eğer kurucu pay sahipleri Türkiye dışında ise, vekaletnamenin (i) Türk konsolosluklarında veya (ii) yabancı ülke noterleri nezdinde düzenlenmesi gerekir. Yabancı ülke noteri nezdinde düzenlenen vekaletnamelerin Türkiye’de resmi belge gücüne haiz olabilmesi için, düzenlenen belgenin apostil tasdik şerhi yaptırılarak Türkiye’ye gönderilmesi gereklidir.

Sizi Arayalım

Telefon numaranızı bırakın biz sizi arayalım!